Firmy, i to także te o podobnej działalności, nie zawsze ze sobą konkurują. Często nie dość, że ze sobą współpracują, to zrzeszają się w mniej lub bardziej sformalizowany sposób. Jedną z takich form współpracy jest klaster. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest klaster i jakie może przynieść korzyści firmom.
Czym jest klaster?
Pod pojęciem klastra kryje się grupa przedsiębiorstw lub instytucji, które łączą dwie cechy: wspólny profil działalności oraz funkcjonowanie na określonym obszarze gospodarczym. Klaster stanowi forum, w ramach którego zrzeszone w nim podmioty gospodarcze ze sobą współpracują lub rywalizują.
Klastry bardzo często tworzone są w celu poprawienia innowacyjności lub przeprowadzenia wspólnych prac naukowo-badawczych. Nie dziwi więc, że bardzo często w ramach takiego zrzeszenia podmiotów działają też uczelnie, jednostki badawcze, a w branży okołomedycznej, szpitale. W Polsce często można spotkać się z klastrami energii czy komputerowymi. Najbardziej znanym na świecie klastrem jest Dolina Krzemowa, która jest klastrem technologicznym.
Funkcjonowanie klastra od strony prawnej
W polskim prawie mamy kilka form zrzeszania się podmiotów. Należą do nich chociażby stowarzyszenia czy fundacje. Jednak nie znajdziemy ustawy ani prawa, które w szczegółach definiowałoby funkcjonowanie klastrów. Nie oznacza to, że firmy zrzeszające się w klastrach w żaden sposób nie formalizują ustaleń o zasadach współpracy między sobą. Wpływa to jedynie na fakt, że stworzony klaster nie ma podmiotowości prawnej.
Firmy zrzeszające się w ramach klastrów podpisują umowę definiującą warunki współpracy, z tym że jest to umowa nienazwana. Taka umowa może zawierać też określenie struktury organizacyjnej danego klastra oraz definiować organy typu Zarząd Klastra lub Rada Klastra. Z uwagi na fakt, że w Polsce nie mam prawa dedykowanego klastrom, wszelkie ustalenia lub wątpliwości rozstrzygane są najczęściej w oparciu o kodeks cywilny i taki też zapis lubi się pojawiać w umowach dotyczących klastrów.
Korzyści dla firm w klastrach
Firmy rzadko tworzą wzajemne sieci współpracy jeśli nie widzą w tym dla siebie korzyści. Wyjątkiem są, a przynajmniej powinny być, fundacje. Klastry też są tworzone głównie po to by osiągnąć różnego rodzaju korzyści. I nie chodzi tu o korzyści marketingowe ani o takie, które można uzyskać należąc do różnego rodzaju organizacji branżowych. Klaster ma przede wszystkim wzmocnić przewagę konkurencyjną współpracujących w ramach niego podmiotów.
Bardzo istotną korzyścią dla firm w klastrach jest większa innowacyjność, co zostało potwierdzone badaniami. W ramach współpracy wielu różnych firm i instytucji prowadzenie badań badawczo-rozwojowych staje się o wiele bardziej efektywne. Współpraca podmiotów w ramach klastra pozwala też zgromadzić większą grupę wykwalifikowanych specjalistów. To zwykle przyciąga kolejnych specjalistów i daje wszystkim realną szansę szybkiego rozwoju. Ponadto w ramach klastra, oprócz zwiększenia innowacyjności, można również zminimalizować koszty. I to nie tylko te związane z inwestycjami, ale np. logistyczne poprzez połączenie łańcucha dostaw na danym obszarze geograficznym.
